Nederlandse winkels Scotch & Soda sluiten per direct, wat ging er mis bij de modeketen?

Voor wie het even niet meer kan volgen: het modemerk Scotch & Soda ging in maart vorig jaar wereldwijd failliet. Dat kwam door ‘ernstige cashflowproblemen’. De nieuwe eigenaar, het Amerikaanse Blue Star Alliance, maakte al na een week een doorstart. Daarvoor legde het 60 miljoen euro op tafel.

Blue Star Alliance verkocht in de nasleep van de doorstart een deel van Scotch & Soda aan S&S Europe. Dat bedrijf werd overigens kort na het eerste faillissement opgericht. De voormalige cfo van Scotch & Soda beheerde hierin de Nederlandse winkels. Bovendien nam het bedrijf de Belgische, Duitse en Oostenrijkse activiteiten over.

Deze maand kwam naar buiten dat S&S Europe failliet was en dat er aan een doorstart werd gewerkt. Die is nu mislukt. Curatoren Michel Moeijes en Abslem Ourhris van Tanger Advocaten hadden ‘meerdere serieuze gegadigden’, maar die bleken ‘vooral geïnteresseerd als ook het merk Scotch & Soda gekocht kon worden’.

Webwinkel blijft open

Maar dat merk is nog altijd eigendom van Bluestar Alliance. Er is nog geprobeerd om de fysieke winkels open te houden om de kledingvoorraad te verkopen. Maar daar waren niet alle partijen mee akkoord. Die 28 winkels zijn dus dicht, de 320 medewerkers staan op straat.

Ook de winkels in België en Luxemburg gaan sowieso dicht. Voor Oostenrijk wordt nog met een geïnteresseerde partij gepraat. Ook in Duitsland wil een partij mogelijk enkele winkels overnemen, laat Moeijes aan Nu.nl weten. De webwinkel wordt wel voortgezet door een andere, nog onbekende partij.

Scotch & Soda is het zoveelste bekende slachtoffer in de winkelstraat. De lockdowns tijdens corona, de inflatie, de hoge energieprijzen… Alle retailers hebben daaronder geleden. Maar bij Scotch & Soda zijn de resultaten al tien jaar lang niet meer zo sprankelend.

Lees ook: Dreigt een faillissementsgolf in de mode?

Rode draad

De rode draad: het landschap voor mode is drastisch veranderd. De winkels zijn niet langer de enige plek waar mode wordt aangeboden. Consumenten kopen meer en meer kleding online. Fysieke winkels worden inspiratieplekken, krijgen een servicefunctie.

Giganten als Zalando, Shein, Temu maken online inmiddels de dienst uit. In de winkelstraat zijn dat H&M en de labels van Inditex (onder meer Zara, Bershka, Massimo Dutti, Pull&Bear). Namen die stuk voor stuk niet bestonden toen Laurent Hompes in 1985 Scotch & Soda opzette.

Hij was pas 24 en had aanvankelijk veel succes met zijn Amsterdamse mannenmerk, in Nederland, Duitsland en België. Toch raakte het label in de jaren negentig in de versukkeling en was het in 2000 hoog tijd voor een herlancering.

Die kwam er dankzij toenmalig hoofdontwerper Patrick Munsters, die met compagnons Eric Bijlsma en Joep Krouwels Scotch & Soda overnamen van Hompes. Ze wisten er weer een ‘cool undergroundmerk’ met smoel van te maken. Ze veroverden de wereld in een ongekend succesverhaal dat meer dan tien jaar mocht duren.

Lees ook: Hoe Shein en Temu de ecommerce ontregelen

Sun Capital nam Scotch & Soda over in 2011

Het drietal zette in op eigen winkels om minder afhankelijk te worden van de groothandel. In 2007 opende de eerste Scotch & Soda zijn deuren, in Utrecht. Er volgden er in de jaren daarop snel meer. In Nederland, België, Duitsland Spanje, Italië, Frankrijk, maar ook in Turkije, de Verenigde Staten, Australië en Canada. Ook het aantal verkooppunten breidde razendsnel uit. In 2007 waren het er 4.000, in 2011 al 7.000.

Het succes bleef niet onopgemerkt, zelfs niet in de VS. Michael Kramer, directeur van het Amerikaanse kledingconcern Kellwood, was onder de indruk. Kellywood was in handen van investeringsmaatschappij Sun Capital. Na lang trekken kon Kramer het bedrijf van zijn eigenaren overnemen, voor 350 miljoen euro.

Retaillandschap verandert

De ambities zijn onder de Amerikaanse eigenaar huizenhoog: uitbreiden met flagshipstores in de VS en Azië, stevig inzetten op e-commerce. En dat moet ook wel, want het retaillandschap blijft snel veranderen. Scotch & Soda moet alles op alles zetten om minder afhankelijk te worden van zijn groothandelsactiviteiten en onafhankelijke winkeliers.

Dirk-Jan Stoppelenburg was vanaf 2014 als ceo verantwoordelijk voor die transitie van groothandel naar retailer. Het aantal winkels steeg onder zijn leiding naar 225 stuks, mede dankzij het kapitaal van Sun Capital. Toch was dat succes maar de helft van het verhaal. Stoppelenburg had ook de opdracht om de omzet van Scotch & Soda op te schroeven naar 750 miljoen euro. Maar die bleef schommelen rond de 330 miljoen euro.

Ernstiger was het gesteld met de winstgevendheid. Vooral in 2015 maakte die het drama van de veranderende markt goed zichtbaar: Stoppelenburg moest 70 miljoen euro afschrijven op de groothandelsactiviteiten. De voorraden die waren bestemd voor winkels en warenhuizen bleven liggen, omdat zij onder druk stonden door e-commerce en de opmars van de nieuwe, grote merkenketens.

Stoppelenburg ruimde begin 2019 het veld, zijn opvolger Frederick Lukoff zette de vlucht naar voren door maar kreeg het lek ook niet boven. Scotch & Soda bleef nieuwe winkels openen, maar kreeg daarop ook nog de coronacrisis voor de kiezen. Het bedrijf had inmiddels 249 winkels in zeventig landen en moest overal de deuren sluiten, behalve in Zweden.

Lees ook: Ceo wil bestaansrecht van Blokker bewijzen

Vlucht naar voren van Scotch & Soda

In die coronatijd moest er flink geld bij. De Amerikanen zetten een schuld van 200 miljoen euro om in aandelen en injecteerden nog eens tientallen miljoenen extra, terwijl ook een Nederlands bankenconsortium 15 miljoen leende.

En nog steeds stond de expansie van het modemerk bovenaan de agenda. Corona of niet, 15 miljoen euro van het geld dat Sun Capital in Scotch & Soda investeerde, was eind 2021 bedoeld voor de opening van 22 nieuwe winkels en shop-in-shops binnen en buiten Europa.

Die vlucht naar voren drukte chronisch op de resultaten. In het gebroken ‘coronaboekjaar’ van eind mei 2020 tot mei 2021 zakte de omzet weg tot onder de 300 miljoen. In het eerste coronajaar kwam het verlies daarbij zelfs uit op 160 miljoen euro.

Maar in de 12 maanden tot eind mei 2022 herstelde de omzet zich nog wel fenomenaal, tot een record van 342,5 miljoen euro. Ook hoopgevend: de webshop, een belangrijke pijler onder de strategie die Scotch & Soda moest omturnen tot zelfstandige retailer, groeide in die jaren het hardst van alles.

Maar het geduld van eigenaar Sun Capital was behoorlijk uitgeput. De Amerikanen zagen al in 2018 een poging stranden om hun Nederlandse dochter te verkopen. De eerste maanden van 2023 waren ze opnieuw op zoek naar een kandidaat. Maar de tijd ontbrak: wegens ‘cashflowproblemen’ ging de stekker eruit.

Lees ook: Hoe Hema wel geslaagd is in een comeback