Jarenlang was de Europese markt voor de productie van tanks redelijk overzichtelijk. De Duitse Leopard 2-tank was het meest voorkomende model in Europese legers. Daarnaast produceerden Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië een beperkt aantal modellen voor hun eigen legers.
Maar door de oorlog in Oekraïne is de interesse voor een nieuwe generatie geavanceerde tanks sterk gestegen. Er verschijnen flink wat nieuwe tankontwerpen op de tekentafels van defensiebedrijven in Europa.
De meeste aandacht is tot nog toe uitgegaan naar het zogenoemde Main Ground Combat System (MGCS), een gezamenlijk project van Frankrijk en Duitsland om een nieuw type tank te ontwikkelen.
Echter, dit Frans-Duitse project staat niet op zich. “Het lijkt erop dat diverse bedrijven uit de defensie-industrie werken aan eigen alternatieven voor MGCS”, vertelt de Franse defensie-expert Léo Péria-Peigné aan Business Insider.
De modellen tanks die het meest voorkomen in westerse legers – zoals de Duitse Leopard 2, Amerikaanse M1 Abrams en de Challenger van Groot-Brittannië – stammen uit het eind van de vorige eeuw. Het is dus sowieso tijd voor een nieuwe lichting.
Frans-Duits project voor nieuwe Europese tank
Het MCGS-project is bedoeld om de Duitse Leopard 2-tank en de Franse Leclerc-tank te vervangen als de belangrijkste tanks van respectievelijk het Duitse en Franse leger. Beide landen hebben onlangs een overeenkomst getekend om te beginnen met de ontwikkeling en productie van een nieuw prototype.
Tegelijkertijd leek het erop dat de MGCS-tank ook zou kunnen fungeren als een soort pan-Europese tank. De MGCS-tank zou een modulair ontwerp moeten krijgen met geavanceerde functies zoals een 140 mm kanon, hybride voortstuwing, geavanceerde sensoren en de mogelijkheid om onbemande grondvoertuigen te laten samenwerken. Een conceptueel model dat in 2018 werd getoond, gebruikte de romp van een Leopard 2 en de koepel van een Leclerc-tank.
Er zijn echter aanwijzingen dat Duitsland een alternatief achter de hand wil hebben, gebaseerd op het nieuwste Leopard 2A8-model, voor het geval het MCGS-project mislukt. “De Leopard 2AX, een verbeterde versie van de Leopard 2A8 gevechtstank, wordt ontwikkeld door de Duitse defensie-industrie op uitdrukkelijk verzoek van de Bundeswehr“, scheef defensiewebsite Army Recognition afgelopen maand.
“Dit dient ook als een Plan B voor Duitsland, mocht het Frans-Duitse programma mislukken. Het kan ook dienen als stok achter de deur bij toekomstige onderhandelingen, om Frankrijk onder druk te zetten met betrekking tot de cruciale beslissingen die nog moeten worden genomen”, aldus Army Recognition.
Alternatieven voor pan-Europese tank
Ondertussen worden er ook twee nieuwe ontwerpen aangeboden door defensiebedrijf KNDS, een joint venture tussen het Duitse defensiebedrijf Krauss-Maffei Wegmann – de fabrikant van de Leopard 2 – en het Franse Nexter, dat de Leclerc-tank produceert.
Eén van die nieuwe ontwerpen is de Leopard 2 A-RC 3.0. Hierbij gaat het om een modulair model met een onbemande koepel, waarbij de bemanning in de romp zit, vergelijkbaar met de Russische T-14 Armata-tank. Deze tank kan geleide raketten en zware rondes met het hoofdkanon afvuren. Ook heeft dit model een 30-mm kanon en verbeterde bepantsering, ondersteund door een actief beschermingssysteem om antitankraketten tegen te houden. Bestaande Leopard 2-modellen kunnen ook met deze functies worden uitgerust.
De tweede nieuwe optie die KNDS aanbiedt is de Leclerc Evolution. Dit model is uitgerust met onder meer een Ascalon-kanon. KNDS beschrijft dit kanon als “een hoofdkanon voor gevechtstanks dat krachtiger is dan alle vergelijkbare alternatieven. Het kanon kan compacte en programmeerbare munitie afvuren buiten het gezichtsveld met minimale slijtage. Dankzij de schaalbaarheid kan Ascalon worden uitgerust met elke loop van 120 tot 140 mm.”
Hiermee houdt het niet op wat betreft het aanbod van nieuwe Europese tanks. Het Duitse defensiebedrijf Rheinmetall brengt de KF51 Panther-tank op de markt, voorzien van een nieuw 130 mm kanon. Hongarije heeft een contract getekend voor de Panther, die Rheinmetall ook heeft aangeboden aan Oekraïne.
Opkomst radicaal-rechts in Frankrijk kan Frans-Duitse samenwerking voor nieuwe tank bemoeilijken
Op de achtergrond speelt inmiddels ook de politieke onrust in Frankrijk een rol. Die heeft namelijk een schaduw geworpen over het Frans-Duitse MGCS-project. Dit heeft te maken met de opkomst van de radicaalrechtse partij Rassemblement National in Frankrijk.
Deze partij is in de eerste ronde van de Franse parlementsverkiezingen de grootste geworden en maakt kans om de regeringsmacht te krijgen. “Het lijkt erop dat zelfs de Duitse regering gelooft dat het MGCS-project gevaar loopt, als rechts aan de macht komt in Frankrijk”, zegt Péria-Peigné.
“Het is duidelijk dat beide partners alternatieve oplossingen achter de hand houden”, aldus de Franse defensie-expert. “Duitsland doet dat al langer, maar hetzelfde lijkt te gelden voor KNDS in Frankrijk.”
Europese legers staan onder druk om uitgeputte voorraden aan te vullen, aangezien er een constante stroom wapens en munitie naar Oekraïne gaat. Er is dus dringend behoefte aan het opbouwen van productiecapaciteit om nieuwe wapens te produceren. Wat betreft de tankindustrie roept dit wel de vraag op of er genoeg geld is voor een reeks verschillende tankontwerpen.
De complicaties die het MGCS-project parten spelen, zijn tekenend voor een probleem dat gezamenlijke Europese defensieprojecten altijd dwars zit: de spanning tussen de behoefte om geld te besparen door gezamenlijke ontwikkeling van defensiematerieel en de binnenlandse druk om nationale projecten te bevoordelen die ten goede komen aan nationale defensiebedrijven.
“Het opgeven van het MGCS-project zou een groter nadeel zijn voor Frankrijk dan voor Duitsland, omdat Duitsland Frankrijk niet nodig heeft om een nieuwe tank te bouwen”, zegt Péria-Peigné.
Michael Peck is een defensie-auteur. Hij schrijft onder andere voor Forbes, Defense News, het tijdschrift Foreign Policy en andere media.